De provincie Noord-Holland zoekt het antwoord in de drie V’s: verbinden, verslimmen, versnellen. Dat vertelt provinciaal transitiemanager Harry Michels tijdens de boeiende Community of Practice (CoP) over de portfolioaanpak op 10 oktober 2024. Volgens Michel vormt samenwerken voor Noord-Holland de sleutel om alle uitdagingen te lijf te gaan. ‘Maar het is niet de bedoeling om hiervoor een nieuwe organisatie op te tuigen.’ Een netwerk van autonome organisaties moet de klus klaren, met als uitgangspunt: gegund leiderschap en vertrouwen in eigen en andermans vakmanschap. Daarmee bedoelt Michels: ‘Als Rijkswaterstaat bijvoorbeeld een goede eisenset hanteert voor het onderhoud van viaducten of tunnels, gebruiken we die graag. We gaan er namelijk vanuit dat daarover is nagedacht. Het is dan niet nodig dat wij iets nieuws bedenken.’

Data

Datadelen is een belangrijk onderdeel van het programma in Noord-Holland. Dit vergroot het inzicht in zowel de opgave als de kenmerken van het areaal. Dat laatste maakt het makkelijker om tot ‘bruggenfamilies’ te komen. In Purmerend bijvoorbeeld is al een groot aantal identieke objecten tegelijkertijd aanbesteed. Michels: ‘Door niet langer te werken met losse projecten dalen overheadkosten en stijgt de expertise bij opdrachtnemers, doordat een leereffect optreedt.’ In Schagen vond standaardisatie van fiets- en voetgangersbruggen plaats. ‘Zo zijn leuningen uitwisselbaar, wat onderhoud en vervanging makkelijker maakt.’

Positieve effecten

De ‘Noord-Hollandse methode’ vermindert volgens Michels de druk op schaarse capaciteit en voorkomt dubbel werk. Ook helpt de aanpak om sneller te verduurzamen en om innovaties eerder en makkelijker op te schalen. ‘Dat zijn duidelijke positieve effecten.’ Dat het zicht verbetert op wat er de komende jaren moet gebeuren, maakt proactief verkeersmanagement mogelijk. Werk kan dan beter op elkaar worden afgestemd, wat de doorstroming bevordert. ‘En dat is voor de samenleving erg belangrijk.’

Nieuwe modelcontracten

Het gebundeld naar de markt brengen van werken, vraagt om nieuwe contractvormen. Ingeborg Magnée van het Inkoop Centrum Grond Water en Weg Rijkswaterstaat (ICG) geeft aan dat bij de ontwikkeling van nieuwe modelcontracten voor de vernieuwingsopgave één ding voorop staat: Standaard en Simpel. ‘Met name bij aannemers valt de keus op raamovereenkomsten’, legt Magnée uit. ‘Want die bieden veel flexibiliteit. Bijvoorbeeld om prijzen getrapt tot stand te laten komen.’ Ze waarschuwt echter dat flexibiliteit niet onbeperkt is. ‘Het is belangrijk om werk serieus goed voor te bereiden en af te stemmen met de markt. Dit voorkomt discussies over bijvoorbeeld de scope van een opdracht of het budget.’

Effectieve marktconsultatie

Een manier om tot afstemming te komen is het organiseren van een marktconsultatie. Ingenieursbureaus en aannemers beschikken over veel kennis en ervaring, die voor Rijkswaterstaat van groot belang is voor het realiseren van opgaven. Heidi Bouhuijzen en Wesley Veekman van het interne Steunpunt Markconsultatie van Rijkswaterstaat brengen naar voren dat het zaak is te voorkomen dat de markt wordt overvraagd. Het gebeurt volgens hen nu regelmatig dat er veel vragen tegelijk worden afgevuurd, en dat vragenstellers zich verliezen in details. Hun advies is dan ook om eerst goed op een rijtje te hebben wat je precies wil weten, zodat je gericht vragen kunt stellen. En om je af te vragen of een consultatie echt nodig is. Een stelling die ze aan de aanwezigen voorleggen, laat zien dat de gedachte kan leven dat een marktconsultatie ‘een makkelijke manier is voor Rijkswaterstaat om gratis kennis op te halen’. Het merendeel van de aanwezigen is het erover eens dat van ‘gratis’ geen sprake is, omdat bij een consultatie veel mensen betrokken zijn. De tijd van ingenieursbureaus en aannemers is kostbaar, en die van Rijkwaterstaat ook.

Praktische hulp

Het Steunpunt Marktconsultatie is op dit moment betrokken bij 80 procent van alle markconsultaties van Rijkswaterstaat. Het dient als klankbord, voor advies, biedt praktische hulp bij het ophalen van de juiste informatie en bij het verwerken van resultaten. Een tip van Bouhuijzen: ‘Zend niet alleen naar de markt over je opgave, maar luister ook goed én durf je kwetsbaar op te stellen. Maak de antwoorden die je krijgt zichtbaar in de aanbesteding en in het contract.’ Dit maakt een marktconsultatie volgens Bouhuijzen en Veekman effectief. Daarnaast legt je er de basis mee voor een duurzame relatie, waarin diepgang en onderling vertrouwen voorop staan.